KOCAELİ SANCAK MERKEZİ İZMİT’TE
TARİH VE KÜLTÜR MİRASI VAKIF ESERLERİ
Tarih ve kültür mirası vakıf medeniyeti turumuzun şimdiki durağı Kocaeli sancağının merkezi İzmit! Anadolu’nun bereketli coğrafyasında yer alan şehir… Türkiye’nin batıdan doğuya açılan kapısı. İpek Yolu dışında Asya-Avrupa kara ve demiryolları üzerinde yer alan tarih, kültür ve medeniyetlerin buluştuğu bu yer; tarihi eserleri, doğası, kayak merkezi, daima neşeli ve hareketli insanlarıyla Türkiye’nin en güzel şehirlerinden bir tanesi.
Ülkemiz ulaşımında önemli bir konuma sahip olan İzmit, Körfez’in doğu ucuna yakın kıyılara kurulu bir şehir olarak dikkat çekiyor. Kara, demir, deniz ve hava yolu ulaşımıyla Türkiye’nin en önemli geçiş noktalarının başında geliyor. Hızlı treni kullananlar ya da İstanbul-Ankara arası yolculuk yapanlar İzmit’ten geçerler. Buradan gidenler ne yazık ki, biraz iç kısımlarda kalan, tarihi ve tabii güzelliklerden habersiz geçip giderler. Ne Pembe Köşk’ü, ne Kartepe Kayak Merkezini, ne Kasr-ı Hümayun’u, ne de Saat Kulesini göremezler. Tüm bu güzelliklerin olduğunu bilseler… Hele Şehir merkezinde bir tarihi zenginlik tablosu Pertevpaşa Vakıf Külliyesi’nin varlığını bilseler, uğramadan, geçemezler.
İzmit, tarihi en eski şehirlerimizden biri. Geçmişin tüm kültürlerini kucaklar. Doğu ve batı arasında bir köprü adeta. Gün geldi Astakos adıyla anıldı, gün geldi Nikomedia adını aldı. Sonra İznikomidin. İzmit, depremlere ve savaşlara rağmen binlerce yılın kültürlerini içinde barındırdı.
KOCAELİ’DE TARİHİ VAKIF ESERLERİMİZ
Kocaeli bölgesi tarih ve kültür mirası vakıf eserleri ile adeta bir açık hava müzesi konumundadır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Vakıflar İstanbul Bölge Müdürlüğü, tarihi vakıf eseri camilerimiz başta olmak üzere han, hamam, çeşme, medrese ve köprülerin listesini çıkardı. SULTAN ORHAN CAMİİ, SULTAN BABA TÜRBESİ, DEĞİRMENDERE HAMAMI, HÜNKÂR ÇEŞMESİ, KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN KÖPRÜSÜ ve daha pek çok nadide vakıf eserinin bulunduğu listeye ilk kez bu belgesel vasıtasıyla ulaşacaksınız. İşte Kocaeli bölgesindeki 101 vakıf eserinin isimleri…
EVLİYA ÇELEBİ’NİN GÖZÜNDEN İZMİT
İşte Evliya Çelebi, yaşadığı dönemdeki İzmit’i böyle anlatmıştı. Şimdi biz de Evliye Çelebi’nin izinde Kocaeli sancağının merkezi İzmit’te tarih ve kültür mirası turumuza Saat Kulesi ile başlıyoruz.
İZMİT SAAT KULESİ
Şehrin simgelerinden olan İzmit Saat Kulesi, 2. Abdülhamit Han’ın tahta çıkışının 25. yılı anısına, dönemin Kocaeli Valisi Musa Kazım Bey tarafından 1902 yılında yaptırılmıştır. Mimar Vedat Tek’in ilk yapıtlarından olan kule, neoklasik üslupta inşa edilmiş, inşasında mermerin yanı sıra Hereke ve Tavşancıl yörelerine özgü traverten taşlar kullanılmıştır. Kulenin en alt katında 3 yönde 3 adet çeşme yer alıyor. Bu sebillerin alınlığında ve kapısının üzerinde taş kitabeler bulunuyor.
İZMİT TARİH KORİDORU – KAPANCA SOKAK
Kocaeli’nin Akçakoca Mahallesi’nde bir yamaçta bulunan Tarihi Kapanca Sokağı, 19. yüzyıl mimarisinin özelliklerini taşıyan ahşap yapılardan oluşuyor. Kapanca Sokak’taki evlerin 18 tanesi Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu kararıyla tescil edilerek koruma altına alınmıştır. Yokuştaki Kocaeli Basın Müzesi, bir devre ışık tutan gazete kupürleri ve basın ekipmanlarıyla misafirlerini bekliyor. Müzenin bitişiğindeki “İzmit Tarihi Çarşı” ise içerisindeki, kolonyacı, tatlıcı, aksesuarcı, mobilya restoratörü, çini ürünleri, el sanatları, kahveci ve hediyelik eşya dükkânlarıyla, İzmit’te görülmesi gereken yerlerin başında geliyor.
SAATÇİ ALİ EFENDİ KONAĞI
Eski Etnografya Müzesi ya da bilinen diğer adıyla “Saatçi Ali Efendi Konağı” 1776 yılında inşa edilmiştir. Veli Ahmet Mahallesi Alaca Mescit Yokuşu’nda denize hâkim eğimli bir yamaç üzerindeki yapı, İzmit’in günümüze kadar gelebilen en erken tarihli konaklarındandır. Türk mimarisinin zevk ve aile hususiyeti kavramlarını yansıtması açısından tarihi ve kültürel öneme sahiptir. Mimari unsur olarak vitraylı, çifte camlı, kemerli, ahşap kepenkli ve lokmalı, parmaklıklı pencereler dikkat çeker. Konak, dış ve iç duvarlarındaki kalem işi bezemeleriyle dönemini en iyi yansıtan sivil mimarlık örneklerinden biridir.
PORTAKAL HAFIZ KONAĞI
Bir zamanlar Osmanlı Mebuslar Meclisine İzmit Mebusu olarak katılan Hafız Rüştü Efendi’ye ait konak, sahibine yüzünün yuvarlaklığı nedeniyle halk arasında Portakal Hafız lakabı verilince, “Portakal Hafız Konağı” olarak nam salmış. 19. yüzyıl Türk konut mimarisinin özelliklerini gösteren konak üç sofalı bir plan düzenlemesine sahiptir. Dikdörtgen formlu pencereleri İzmit evlerinin geleneksel özelliklerini yansıtır. En dikkat çekici yönlerinden bir tanesi de geniş saçaklarıdır.
SIRRI PAŞA KONAĞI
İzmit Mutasarrıfı Selim Sırrı Paşa’nın 19. yüzyılda yaptırdığı konağın planı da yine kendisi tarafından çizilmiş. Bir yangında zarar gören ve bir süre metruk halde kalan bina restore edilmiştir. Ahşap karkas yapı tekniğinde inşa edilmiş konak, haremlik ve selamlık olmak üzere iki bölümden oluşuyor. Körfez manzarasına sahip 4 katlı konağın iç duvarları; çeşitli manzara resimleri ve zengin kalem işleriyle nakış nakış süslenmiştir. Bu bezemelerin, Dolmabahçe Sarayı’nın restorasyonu için gelen ressamlar tarafından tezyin edildiği rivayet edilir. Tarihi dizilerde çekim yeri olarak tercih edilen konak, fotoğraf severlerin de uğrak yerleri arasındadır.
İZMİT SÜLEYMAN PAŞA HAMAMI
Orhan Gazi Cami’ni de inşa ettiren Şehzade Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Şehzade Süleyman, Orhan Gazi’nin oğludur. 1330’da İznik’in, 1337’de İzmit’in fethine katılan şehzadeye babası tarafından İzmit ve çevresi tımar olarak verilmiştir. Süleyman Paşa Hamamı, İzmit’te günümüze kadar ayakta kalabilen en erken tarihli Osmanlı Dönemi hamam yapısıdır. Erkek ve kadın kısımlarıyla çifte hamam şeklindedir. Her iki kısım da birbirine eşit planlı yapılmıştır. Ön kısımlarda üzeri çifte yüksek kubbe ile örtülü bir soğukluk bölümü, arkasında ise birbirine kapı ile bağlanan alçak kubbe örtülü iki halvet kısmından ibarettir. Her bölme de üç kubbelidir.
MEHMET BEY HAMAMI 16. yüzyıla tarihlenen Orta Hamam, Fevziye Camii’nin bânisi Mehmet Bey’in camiye gelir getirmesi amacıyla yaptırdığı eserlerden biridir. Tek hamam olan bu binanın, çifte hamam olan Pertev Paşa Hamamı’na plan ve yapım tekniği bakımından benzerliğinden dolayı Mimar Sinan tarafından Pertev Paşa Külliyesi’nin inşası sırasında yapılmış olabileceği düşünülür. Hamam soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelir.